Kolekcja

Archiwum Wandy i Karola Poznańskich to część darowizny przekazanej do Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy przez Wandę Poznańską – wdowę po dr. Karolu Poznańskim Konsulu Generalnym II RP w Paryżu (1927 – 1934) oraz Londynie (1934 – 1939) w 2004 oraz 2013 roku.

Pani Konsulowa ofiarowała materiały dotyczące polskiej służby dyplomatycznej i Rządu RP na Uchodźstwie. Wśród kilkuset bezcennych dokumentów w zespole akt znajdują się m.in.: nadbitka Traktatu Ryskiego, listy komisyjne, akredytywy, nominacje na urzędy konsularne, wizy i paszporty dyplomatyczne, materiały związane z działalnością Wandy i Karola Poznańskich.

Szczególną wartość mają przedwojenne fotografie ukazujące życie dyplomatów oraz ich służbę (konferencje, spotkania, aktywność społeczno-kulturalną, bale, bankiety). Wartość zespołu wynika z jego przekrojowego charakteru. Ramy czasowe archiwum zamykają się w latach 1896 – 2003.

Wanda z Dmowskich Poznańska żyła aż w trzech stuleciach. Urodziła się bowiem pod koniec XIX wieku (23 lipca 1898 r.), przeżyła aktywnie cały XX wiek i weszła jako doświadczona osoba w XXI stulecie. Była prawdziwym świadkiem historii Polski, Europy, świata, świadkiem – wielkich konfliktów wojennych, dynamicznego postępu technicznego oraz przemian społeczno-kulturowych. Wanda Dmowska jeszcze jako młoda dziewczyna, biegle władająca kilkoma językami, została zatrudniona w biurze stenograficznym polskiego parlamentu. Uczestniczyła w sesjach sejmowych, posiedzeniach rządu oraz międzynarodowych konferencjach. Brała udział w wielomiesięcznych polsko-sowieckich rokowaniach w Rydze, zakończonych podpisaniem Traktatu Ryskiego (18 marca 1921 r.), konferencji ekonomicznej Genui, Lozannie i wielu, wielu innych. Z tego okresu zachowały się fotografie polskiej delegacji, wycinki prasowe, bileciki i zaproszenia na spotkania. Wanda Dmowska była również osobistą sekretarką Gabriela Narutowicza – pierwszego Prezydenta II RP. Jako Pani Konsulowa nie poprzestała na funkcjach reprezentacyjnych, aktywnie wspierała Rodaków mieszkających we Francji i Anglii. Wanda Poznańska chrzciła polskie okręty.

W archiwum znajdują się materiały związane z uroczystościami wodowania ORP Rysia, Gromu oraz Helu. W czasie II wojny światowej Wanda Poznańska współpracowała ze środowiskiem rządu emigracyjnego w Londynie. Po wojnie emigrowała do Kanady, tam przewodniczyła Komitetowi Uchodźczyń Polskich w Kanadzie, zaś w latach 60 i 70. prężnie działającemu Komitetowi Pomocy Dzieciom Polskim w Montrealu. Śladem intensywnej pracy Pani Konsulowej jest nie tylko obszerna korespondencja, ale także liczne artykuły pisywane do czasopism polonijnych oraz dla Radia Wolna Europa.

W jesieni swego życia Wanda Poznańska przystąpiła do porządkowania i inwentaryzowania domowego archiwum. Materiały z Archiwum Wandy i Karola Poznańskich są świetnie zachowane. Wiele z nich wymaga jeszcze opracowania. Stanowią jednak niezwykle ciekawe i unikatowe źródło do badań nad dziejami polskiej dyplomacji oraz emigracji.